Yüksekte Çalışmada Sürdürülebilir Güvenlik
Tüm yüksekte çalışma işlerinin kazasızlık, olaysızlık ve tehlike oluşturmama amacı olmalıdır. Bu sebeple bütün projenin güvenli çalışma sistemi ile işletilmesi hayatidir. Bununla birlikte yüksekte çalışma işlerinde alınan güvenlik önlemleri sürdürülebilir olmalıdır.
Yüksekte çalışma, bütün bir sistem olarak ele alınmalıdır. Yüksekte güvenli çalışmanın temel unsurları planlama, yönetim, yeterlilik, çalışma metodu ve uygun ekipman eşit öneme sahiptir ve güvenli çalışma için her biri diğerine bağlıdır.
Her iş ortamının ve çalışma sahasının kendisine özgü problemleri ve riskleri vardır. Yüksekte çalışma metotları elden geldiğince basit tutulması temel hedeftir. Ancak, çalışma koşullarına bağlı olarak karmaşık bir hal alabilir. Karmaşıklık ve risk seviyesini şunlar etkiler:
- Planlama, yönetim
- Çalışma metodu
- Yüksekte çalışacak ekibin belirlenmesi
- Ekipman seçimi ve kullanımı
Planlama ve yönetim
Yüksekte çalışma işlerinde planlama ve yönetimin esas amacı, güvenliği en üst düzeye çıkarmak ve hata riski, olası hadiseler ve yaralanmaları en aza indirmektir, başka bir deyişle güvenli çalışma şeklini sağlamaktır.
Herhangi bir iple erişim projesi ele alınmadan önce en azından aşağıdaki maddeleri tanımlamayan yazılı “iş izin” sistemi hazırlanmış olmalıdır.
- Açık bir yönetim sistemi şeması ile yüksekte çalışacak personelin görev tanımları ve sorumlulukları belirlenmelidir.
- Bir iş güvenliği politikası hazırlanarak, etkili bir iç denetim, gözlem ve değerlendirme prosedürü ve işi kontrol etmeyi kolaylaştıracak düzeltici ve önleyici tedbirler de eklenmelidir.
- Uygun bir risk analizi yapılmalı ve tehlikelerin tanımlanması, olası bir hadisenin değerlendirilmesi ve risklerin minimize edilmesi için alınması gereken önlemler belirlenmelidir.
- Güvenlik metot beyanı ve kurtarma planını da içeren işe özel planlama yapılmalıdır.
- Yetkin, ehil personel seçmek ve bu personelin yetkinliğini gösterir belgeler ile beceri seviyeleri ve deneyim gibi özelliklerini kayıt altına alınmalıdır.
- Ekip içinde uygun iletişim yöntemini seçerek gerekli bilgilerin çalışanlara ulaşmasını sağlanmak.
- Yapılacak işe uygun kişisel koruyucu ekipman ve yüksekte çalışma malzemesi seçilmeli; bu malzemenin muayene kayıtları ile ekipman listesi kayıt altına alınmalıdır.
- Çalışma koşullarını etkileyecek tehlikeli maddeler, makineler, demirbaşlar, aletler ve çevresel tehlikelerle ilgili sorunları çözmeye yönelik özel prosedürler hazırlanmalı ve çalışanlarla paylaşılmalıdır.
- Tehlike tanımlama ve risk değerlendirmesi sahaya özeldir. Bütün tehlikeler tanımlanmalı ve nasıl bertaraf edilebilecekleri ya da bu mümkün değilse riskin nasıl kabul edilebilir bir düzeye indirilebileceği bulunmalıdır. Risk değerlendirmesinde sunulan detaylar, risk ile doğru orantılı olmalıdır. Riskler değerlendirilip ve hesaba katıldıktan sonra, işin gidişatı bu risklerin değerlerini artırmadığı sürece hafif riskler ihmal edilebilir. Tehlike tanımlama ve risk değerlendirme Tehlike tanımlama ve risk değerlendirmesi sahaya özeldir. Bütün tehlikeler tanımlanmalı ve nasıl bertaraf edilebilecekleri ya da bu mümkün değilse riskin nasıl kabul edilebilir bir düzeye indirilebileceği bulunmalıdır. Risk değerlendirmesinde sunulan detaylar, risk ile doğru orantılı olmalıdır. Riskler değerlendirilip ve hesaba katıldıktan sonra, işin gidişatı bu risklerin değerlerini artırmadığı sürece hafif riskler ihmal edilebilir. Tehlike tanımlama ve risk değerlendirmesi yapılacak iş bütün yönlerden ele alarak belgelendirilmelidir. Risk değerlendirmesi, ön görülebilir acil durum senaryolarını ve kurtarma planını içermelidir.
Çalışma Metodu
Çalışma Metodunda Hiyerarşi Yöntemi
- Yüksekte çalışmayı ortadan kaldır
- Aparatlar ile eriş (fırçanın sapının uzatılması, temizlik bezi-çekeceğin sapının uzatılması vb.)
- Tasarım yöntemleri ile işi tamamla (süreklilik gerektirdiği fark edilen çalışma bölgesinin yüksekte çalışma gerektirmeyen yere taşınması; pano – flanş – valf vb.
- Yerde çalışırmış gibi yüksekte çalışmayı sağla
- İskele
- Sepetli araç
- Platform vb.
- Sınırlama Sistemleri kullanarak çalış
- Çatı-teras-balkon ya da menhol gibi yerlere yaklaşırken düşmeyi engelleyici, tehlikeli alana yaklaşmayı sağlayan sistemler kullan
- Düşme durdurucu sistemler kullanarak çalış
- Düşme ihtimali yüksek ihtimalli olan (tehlikeli bölge içerisinde), korumasız düşmeye yakın yerler-radyo telsiz elektrik iletim kuleleri-merdivenler vb. yerlerde düşüşün durdurulması ve vereceği etkilerin en aza indirilmesi için kullanarak çalış
- İşaretleme belirleme yöntemleri ile çalış
- Diğer tüm seçeneklerin sağlanamadığı durumlarda, güvenli bölgelerde kalmayı kalmak için alan sınırlamasını uyarı için yap
Yüksekte Çalışacak Ekibin Belirlenmesi
- Yüksekte güvenli bir şekilde çalışmak uygun davranış, beceri, fiziksel yeterlilik ve eğitimli personel gerektirir.
- Yüksekte çalışacak personel fiziksel olarak yeterince fit olmalı ve yüksekte güvenle çalışmalarını aksatacak herhangi bir sağlık engeli bulunmamalıdır.
- Yüksekliğe alışkın olmalıdır.
- Yüksekte çalışacak personel, ekip çalışmasına yatkın olmalıdır.
- Güvenlik uygulamalarına sorumlu yaklaşmalı ve profesyonel standartlarda davranmalıdır.
- Yeterli profesyonel veya teknik eğitim, bilgi, gerçek deneyime sahip olmalı, verilen görevleri yerine getirebilme, yapılan işin potansiyel tehlikelerini ön görebilme yetkinliğinde ve disiplininde olmalıdır.
- Sahip olduğu beceri ve aldığı eğitimlerin sınırını anlayabilmelidir.
- Kullanacağı ekipmanı doğru seçebilecek, kullanabilecek bilgi ve deneyimde olmalıdır.
- Yüksekte çalışan herkesin, yüksekten koruma sistemlerine en azından temel düzeyde aşinalığı olması gerekmektedir. Örneğin düşüş durdurma, düşüş engelleme, güvenlik ağı sistemleri; hava yastıkları, mobil yükselen çalışma platformları gibi.
Ekipman Seçimi ve Kullanımı
- Yüksekte yapılacak her işten önce kullanılacak en uygun ekipmanı belirlemek üzere bir değerlendirme yapılmalıdır. Ekipmanlar üretici tarafından sağlanan bilgilere uygun kullanılmalıdır. Bir ekipmanın uygunluğu bilinmediğinde, kullanılmadan önce baştan aşağı değerlendirilmeli ve/veya test edilmelidir.
- Ekipmanın seçimi ve satın alınması, gerekli olan teknik özellikler üzerine yeterli bilgisi olan yetkin bir kişi tarafından veya onayı ile yapılmalıdır.
- Ekipman, kullanıldığı ülkedeki yasal gereksinimleri karşılayacak şekilde seçilmelidir. Genel olarak ulusal ya da uluslararası standartlara uyan ekipman seçilmelidir.
- Seçilecek ekipmanın yük sınırları / minimum statik mukavemeti bilinmelidir.
- Ekipmanın, muayene ve bakım geçmişlerinin tutulması için kayıt tutulmalıdır. Kişisel koruyucu ekipman, yaşam hatları, ankrajlar vb yüksekte çalışma malzemesinin yıllık periyodik bakımı düzenli olarak yapılmalı ve/veya yaptırılmalıdır.
- İşveren tarafından ekipmanların bakımı, onarımı ve bunların kayıt metotları için prosedürler hazırlanmalıdır. Ekipmanın muayene ve onarımı sadece yetkin personel tarafından yapılmalıdır. Gerektiği taktirde muayene ve bakım işlemleri üreticinin temsilcisi veya üçüncü şahıslar tarafından yapılabilir.
- Kullanım öncesi kontrolleri her gün kullanımdan önce yapılması gereken görsel ve dokunsal muayeneden oluşmaktadır.
- Kullanım sonrasında, gerekli temizlik ve kurutmadan sonra ekipman paket yapılmadan serin, kuru, karanlık ve kimyasal olarak nötr bir ortamda fazla ısıdan, ısı kaynaklarından, rutubetten, keskin kenarlardan, paslandırıcılardan, izinsiz erişimden, kemirgenlerden, karıncalardan (formik asit yaydıkları için) ya da diğer muhtemel hasar kaynaklarından uzakta depolanmalıdır. Ekipman mantar saldırısı ve korozyon sebebiyle ıslak depolanmamalıdır.
- Hizmetten çekilen hasarlı veya şüpheli ekipmanın yetkin biri tarafından detaylı muayenesi ve onayı olmadan tekrar hizmete girmesini önlemek amacıyla bir karantina prosedürü oluşturulmalı, gerekli kullanım koşullarını sağlamadığı tespit edilen ürün hizmetten çekilmelidir.
- Bazı ekipman için ömür (örneğin son kullanılmama tarihi gibi) üretici tarafından sağlanmaktadır. Böyle bir sınıra gelmiş olan ekipman başka bir sebepten dolayı hala reddedilmediyse, yetkin bir kişinin kullanılmasında sakınca olmadığını yazılı bir şekilde belirtmemesi durumunda, bir daha kullanılmamak üzere hizmetten çekilmelidir. Kayıtlar derhal güncellenmelidir.
Kaynakça: Industrial Rope Access Trade Association, International Code of Practice
